ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΣ ΣΤΑ ΔΥΤΙΚΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ

Religious Fundamentalism in Western Balkans

Dalibor Đukić

Associate Professor, Faculty of Law, University of Belgrade, Republic of Serbia

ORCID ID: 0000-0003-1447-7128

Μετά την πτώση του κομμουνισμού στα Δυτικά Βαλκάνια, η θρησκεία ήρθε να καλύψει το ιδεολογικό κενό που άφησε η προηγουμένως κυρίαρχη κομμουνιστική ιδεολογία σε ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη. Οι θρησκείες άρχισαν να διαδραματίζουν ρόλο παράγοντα κοινωνικής ενσωμάτωσης και συνοχής, ενώ οι εθνικές κοινότητες επιδίωξαν να ενσωματώσουν τις θρησκευτικές αξίες στο σύστημα αξιών τους. Αυτές οι αλλαγές επηρέασαν τόσο τις ίδιες τις θρησκευτικές κοινότητες όσο και τις στάσεις τους απέναντι στον εκσυγχρονισμό και το εκκοσμικευμένο περιβάλλον τους. Ιδιαίτερα εμφανείς ήταν αυτές οι αλλαγές στην εξέχουσα ισλαμική κοινότητα της περιοχής των Βαλκανίων – την Ισλαμική Θρησκευτική Κοινότητα της Γιουγκοσλαβίας. Ο ηγέτης της, στις 15.11.1991, λίγο πριν από τη βίαιη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, δήλωσε ρητά: «Από θρησκευτική άποψη, κανείς δεν πρέπει να ενοχλείται από το γεγονός ότι, όπου οι Μουσουλμάνοι αποτελούν σαφή πλειοψηφία ή το 100% του πληθυσμού, η θρησκευτική τους υποχρέωση είναι να επιστρέψουν στην οργάνωση των κοινωνικών σχέσεων με βάση το Ισλάμ». Τάσεις ανάπτυξης θρησκευτικού φονταμενταλισμού παρατηρήθηκαν και σε άλλες θρησκείες, με σημαντικό καταλύτη τον ταυτισμό της θρησκευτικής με την εθνική ταυτότητα. Στη σημερινή εποχή, οι εξτρεμιστικές θρησκευτικές ιδεολογίες συχνά συνδυάζονται με τον κοινωνικό αποκλεισμό και τη διάκριση, δημιουργώντας έτσι ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη θρησκευτικού φονταμενταλισμού.