«Φονταμενταλισμός: Ένα φαινόμενο με διαφορετικές όψεις.
Προσεγγίζοντας το πρόβλημα μέσα από την οπτική της παιδαγωγικής θεωρίας»
“Approaching Fundamentalism as a multifaceted phenomenon.
Insights based on educational theory”
Αθανάσιος Στογιαννίδης
Αν. Καθηγητής Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ
Περίληψη:
Σύμφωνα με την παιδαγωγική θεωρία που εισηγείται ο Dietrich Benner, μία εξέχουσα μορφή στον χώρο της Παιδαγωγικής επιστήμης, το κοινωνικό γίγνεσθαι διακρίνεται σε έξι επιμέρους τομείς, στους οποίους φανερώνεται η ανθρώπινη πράξη. Οι τομείς αυτοί είναι οι εξής: η Εργασία (Οικονομία), η Πολιτική, η Ηθική, η Θρησκεία, η Τέχνη και η Παιδαγωγική. Εν προκειμένω, ο όρος πράξη σημασιολογείται ως μία κίνηση δημιουργίας, με την οποίαν ο άνθρωπος συναντά τον συνάνθρωπο μέσα στην πόλη, ώστε να συμβάλλει στην κοινή πρόοδο της κοινωνίας. Αυτή η κίνηση δημιουργίας συγκροτεί την ανθρώπινη κοινωνία ως συνάντηση ετεροτήτων· είναι, ταυτόχρονα, και η μοναδική δυνατότητα μέσα από την οποία ο άνθρωπος αναδεικνύεται ως μοναδική και ανεπανάληπτη ύπαρξη. Και τούτο διότι ο άνθρωπος, κατά τον Αριστοτέλη, είναι φύσει πολιτικό ον, δηλ. είναι πλασμένος για να καταξιώνεται όχι ως μία ύπαρξη μονήρης, αλλά ως οντότητα που αναπτύσσεται μόνο μέσω της συνύπαρξης με τον άλλον. Στην εν λόγω παιδαγωγική θεωρία υποστηρίζεται ότι το παιδαγωγικό έργο που καλείται να προσφέρει το σχολείο στις σύγχρονες δημοκρατίες κοινωνίες, συνίσταται στη δημιουργία μίας γέφυρας μετάβασης από τη ζωή της οικογένειας στη ζωή του δημόσιου χώρου: ο νέος άνθρωπος, μέσω της παιδαγωγικής διαδικασίας, καλείται να μάθει πώς μπορεί να συνυπάρχει αρμονικά, να διαλέγεται, να συμπράττει και να συνδημιουργεί με τον άλλον, τον διαφορετικό, διάγοντας τον βίο του εντός του δημόσιου χώρου. Η προοπτική αυτή είναι εφικτή, μόνο όταν στον δημόσιο χώρο πρυτανεύει η αρχή της μη-ιεραρχικής τάξης των επιμέρους τομέων της ανθρώπινης πράξης. Αυτό σημαίνει ότι σε ένα τέτοιου είδους πλαίσιο, κανένας τομέας του κοινωνικού γίγνεσθαι δεν μπορεί να διεκδικεί για τον εαυτό του, πως η δική του οπτική συνιστά αποκλειστικό κριτήριο ερμηνείας για την αλήθεια των πραγμάτων και το νόημα της ζωής. Το φαινόμενο του φονταμενταλισμού, κατά τον Dietrich Benner, εμφανίζεται, ακριβώς, τότε, όταν η παραπάνω αρχή δεν τηρείται. Με το σκεπτικό αυτό, στις κοινωνίες του μοντέρνου κόσμου είναι ενδεχόμενο να απαντά ένας φονταμενταλισμός είτε οικονομικός είτε πολιτικός είτε θρησκευτικός, είτε, ακόμη, προερχόμενος από τον χώρο της Αισθητικής/Τέχνης ή της Παιδαγωγικής ή της Ηθικής.